Zdjęcia w niewidzialnych kolorach

Nasz ludzki wzrok pozwala nam na wiele. Zakres kolorów, które widzimy, jest tak ogromny, że ciężko wyobrazić sobie, że moglibyśmy widzieć ich więcej. Ale są barwy, których ludzkie oko nie widzi. 

Światło jest falą elektromagnetyczną. Oznacza to, że każdy obraz, który rejestruje ludzkie oko, jest zbiorem sygnałów, które mózg przekłada na kolorowy obraz. Gatunek ludzki na drodze ewolucji wykształcił zdolność widzenia w takim zakresie, jaki jest dla niego najbardziej przydatny – zakres ten nazywamy światłem widzialnym. Obejmuje on fale elektromagnetyczne o długości od 380 nm do 740 nm, chociaż zdarza się, że dana osoba widzi zakres odrobinę szerszy lub węższy. 

Spektrum elektromagnetyczne. ESA 

Dysponujemy narzędziami, które pozwalają na zobaczenie „niewidzialnych kolorów”. Specjalne urządzenia, zaprojektowane tak, żeby ich „wzrok” obejmował inny zakres, niż wzrok człowieka, umożliwiają wykonywanie zdjęć w podczerwieni, nadfiolecie, a nawet falach gamma. Ale skoro nie są to kolory, które człowiek rozróżnia, to jak wyglądają dla nas takie zdjęcia? 

Zdjęcie południowej Ukrainy w podczerwieni. Kolor czerwony na zdjęciu odpowiada zielonemu w rzeczywistości. ESA

Powszechną praktyką jest wykorzystywanie tzw. fałszywych kolorów. Na zdjęcia w zakresach, których nie widzi ludzkie oko, nanoszone są sztucznie wybrane barwy. Z tego powodu na zdjęciu w podczerwieni możemy widzieć mieszankę kolorów fioletowego i zielonego, a zdjęcie rentgenowskie może być żółto-pomarańczowe.

Możliwość zobaczenia takich niewidzialnych dla człowieka kolorów ma ogromne znaczenie w badaniach kosmosu. Zdjęcia gwiazd, mgławic, a nawet całych galaktyk w różnych zakresach pozwalają na zbadanie ich struktury i dynamiki. Dzięki takim zdjęciom możemy lepiej zrozumieć zjawiska, które mają miejsce miliony lat świetlnych od nas. Andromeda, czyli najbliższa sąsiadka naszej galaktyki, widziana w różnych długościach fal, odkrywa przed nami sekrety swojej budowy i powstania. 

Zdjęcia w niewidzialnych barwach wykonują również instrumenty pomiarowe misji Solar Orbiter. Opublikowane niedawno zdjęcia Słońca, wykonane podczas pierwszego zbliżenia się sondy do naszej gwiazdy, ukazują je w zakresie widzialnym oraz nadfioletowych. Ponad to, wykonane zostały „zdjęcia” jego pola magnetycznego i takie, które obrazują jego ruch. 

Zdjęcia Słońca wykonane przez Solar Orbiter. W górnym rzędzie zdjęcia w ekstremalnym ultrafiolecie (17 nm), w środkowym rzędzie mapa magnetyczna, zestawienie zdjęć z różnych instrumentów i  zdjęcie w ultrafiolecie (30 nm), w dolnym rzędzie „zdjęcie” obrotu Słońca (obszar niebieski obraca się „do nas” a czerwony „od nas”), zdjęcie w zakresie widzialnym i zdjęcie w ultrafiolecie (30 mm). ESA