W tym roku będzie miała miejsce kolejna edycja konkursu dotyczącego jednej z najważniejszych misji w historii astronautyki – Cassini-Huygens. Po raz piąty rozgrywka zostanie zrealizowana również w Polsce.

Konkurs Cassini Scientist for a Day polega na napisaniu eseju, w którym autor wyjaśni, który z możliwych scenariuszy obserwacji uważa za najbardziej interesujący oraz przekona kierownictwo misji Cassini, by skierowało instrumenty sondy na jeden z celów. W tegorocznej edycji do wyboru są trzy zestawy:

• Cel 1: Tetyda, Enceladus, Mimas i pierścienie Saturna
• Cel 2: Jowisz
• Cel 3: Rea i Tetyda

Oprócz powyższej klasyfikacji konkurs podzielony jest na trzy kategorie wiekowe, dlatego przewidzianych jest 9 zwycięzców na każde państwo biorące udział w wydarzeniu. Odpowiedzialnymi za przeprowadzenie polskiego konkursu są Centrum Badań Kosmicznych PAN oraz Biuro ESERO-Polska.

Misja Cassini-Huygens

W 1997 roku z przylądka Canaveral wystartowała rakieta Tytan IV. W przestrzeń międzyplanetarną wyniosła wówczas niesamowicie cenny ładunek – sondę Cassini. Podczas swojej długiej – trwającej siedem lat – podróży urządzenie pokonało skomplikowaną trajektorię: czterokrotnie dokonało manewru asysty grawitacyjnej, przeleciało obok Wenus i Ziemi, w 2000 roku minęło Jowisza, by wreszcie w 2004 roku osiągnąć orbitę Saturna. Tak zaawansowane przedsięwzięcie okazało się warte poniesionych kosztów.

Pod koniec 2004 roku od sondy odłączył się i skierował w kierunku Tytana lądownik Huygens. Po wylądowaniu 14 stycznia 2015 roku na powierzchni największego księżyca Saturna działał on przez niemal 4 godziny i mimo problemów z łącznością dostarczył bezcennych danych naukowych oraz fotografii, takich jak widziana obok (więcej zdjęć można zobaczyć tutaj).

Nie był to jednak koniec misji dla Cassiniego. Od 2004 roku sonda nieprzerwanie dostarcza danych naukowych i fotografii nie tylko Saturna, lecz również jego księżyców oraz pierścieni. Co jakiś czas dokonuje manewrów korekcyjnych, by zbliżyć się do obiektów, które interesują naukowców.

Wśród największych odkryć, które zawdzięczamy misji Cassini-Huygens jest odkrycie metanowych mórz i jezior na powierzchni Tytana, czynnych wulkanów na Enceladusie, licznych księżyców i niedostrzegalnych z Ziemi pierścieni. Obserwacje Cassiniego pozwoliły dostrzec śladowe atmosfery wokół księżyców Dione i Rei oraz pasma górskie na Japecie.

Misja Cassiniego trwa nadal i nieustannie dostarcza kolejnych informacji o układzie Saturna. Planowany termin jej zakończenia to 2017 rok, gdy orbiter zostanie skierowany w atmosferę gazowego giganta.

Urządzenia zostały nazwane na cześć słynnych astronomów Giovanniego Cassiniego i Christiaana Huygensa, którzy zajmowali się badaniami Saturna, jego pierścieni i księżyców.

Saturn i jeden z jego kilkudziesięciu księżyców Dione widziane 21 maja 2015 z pokładu orbitera Cassini. Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Polski wkład w Cassiniego

Warto nadmienić, że naukowcy i inżynierowie z Centrum Badań Kosmicznych PAN brali udział w konstruowaniu sondy. W Polsce zaprojektowano dwa elementy wchodzące w skład sondy: czujnik do pomiaru temperatury i przewodnictwa cieplnego oraz układy elektroniki analogowej niezbędne do badań własności fizycznych powierzchni Tytana.

Zasady konkursu

Aby wziąć udział w konkursie Cassini Scientist for a Day będącym inicjatywą Europejskiej Agencji Kosmicznej oraz Jet Propulsion Laboratory koordynowaną w Polsce przez Centrum Badań Kosmicznych PAN we współpracy z biurem Programu ESERO-Polska należy:

• być uczniem w wieku od 10 do 18 lat
• samodzielnie lub w grupie do 4 osób napisać esej na jeden z wybranych tematów:
  • Cel 1: Tetyda, Enceladus, Mimas i pierścienie Saturna
  • Cel 2: Jowisz
  • Cel 3: Rea i Tetyda
• długość eseju nie powinna przekraczać 500 słów
• do 26 lutego 2016 r. przesłać pracę do narodowego organizatora (w wypadku Polski jest to Centrum Badań Kosmicznych PAN) oraz spełnić pozostałe szczegółowe warunki dostępne w regulaminie

Ogłoszenie wyników nastąpi w kwietniu 2016 roku, a zwycięskie prace zostaną opublikowane na stronie ESA.

Regulamin konkursu znajduje się na dole wpisu oraz na stronie internetowej http://cassini.cbk.waw.pl/

Zwycięskie prace z 2013 roku można zobaczyć na stronie ESA: http://sci.esa.int/education/53731-winners-of-the-cassini-scientist-for-a-day-competition-2013/

Poniższa galeria przedstawia wybrane, najciekawsze fotografie Saturna i jego księżyców będące efektem misji Cassini.