Ćwierćwiecze Kosmicznego Teleskopu Hubble’a

Odmienił nasze spojrzenie na Wszechświat, pokazał miejsca i zjawiska, o których nie śmieliśmy nawet myśleć, stał się ikoną astronomii i jednym z największych osiągnięć techniki. Kosmiczny Teleskop Hubble’a (Hubble Space Telescope, HST), urządzenie skonstruowane w latach 80. wspólnymi siłami NASA i Europejskiej Agencji Kosmicznej, w kwietniu tego roku obchodzi 25-lecie pobytu na orbicie.

Filary Stworzenia w Mgławicy Orzeł (NASA, ESA, S. Larsen)

Początki

Zanim HST pokazał nam słynne Filary Stworzenia i wiele innych pięknych miejsc, borykał się z różnymi problemami. Budowa teleskopu w wyniku kłopotów finansowych i wstrzymania programu wahadłowców po katastrofie Challengera opóźniła się o dekadę. Euforię astronomów po otrzymaniu pierwszych fotografii zgasiła informacja o niewłaściwym profilu zwierciadła, co drastycznie zmniejszało możliwości teleskopu. Konieczna była naprawa lub sprowadzenie urządzenia na Ziemię. Zdecydowano, by trzy lata później, w 1993 roku, do teleskopu udała się pierwsza misja konserwacyjna. Wymieniono wówczas główną kamerę i zainstalowano urządzenie korygujące obraz COSTAR. Jak bardzo potrzebna była ta naprawa, można zobaczyć, porównując poniższe zdjęcia:

Galaktyka M100 widziana przez HST przed korekcją zwierciadła i po niej (NASA)

25 lat działania

Choć wydawać by się mogło, że dwudziestopięcioletnie urządzenie zaprojektowane niemal 40 lat temu okres świetności ma już za sobą, Kosmiczny Teleskop Hubble’a nadal świetnie służy nie tylko popularyzatorom astronomii, ale także naukowcom. Do 2009 roku przeszedł pięć operacji serwisowych i obecnie myśli się o wydłużeniu jego misji do 2020 roku.

Ekstremalnie Głębokie Pole Hubble’a jest najdalej sięgającą fotografią wykonaną w świetle widzialnym. Zawiera około 5,5 tys. galaktyk, z których najodleglejsze znajdują się 13,2 mld lat świetlnych od Ziemi.

Wśród przeszło 10 tys. prac naukowych napisanych na podstawie obserwacji wykonanych przez Teleskop Hubble’a znajdują się osiągnięcia, które zmieniły bieg nauki. Jednym z nich jest dokładne wyznaczenie stałej Hubble’a będącej miarą tempa rozszerzania się Wszechświata, dzięki czemu oszacowano jego wiek na 13,8 mld lat. Wysokiej jakości obserwacje wykonane przez Teleskop Hubble’a pomogły również w odkryciu wielu czarnych dziur i planet pozasłonecznych oraz w bliższym poznaniu licznych obiektów Układu Słonecznego.

Następca – Teleskop Jamesa Webba

Nie da się przecenić osiągnięć dokonanych z pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, jednak już od połowy lat 90. projektowany jest jego następca, urządzenie nowej generacji – Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. Jego wyniesienie na orbitę planowane jest na 2018 rok. I choć nie będzie dokonywał obserwacji w świetle widzialnym, z jego misją wiązane są ogromne oczekiwania

Porównanie zwierciadeł głównych teleskopów Hubble’a i Webba (NASA)

Najlepsze zdjęcia wykonane przez Kosmiczny Teleskop Hubble, wybrane przez specjalistów z NASA pracujących przy ich obróbce, można obejrzeć na stronie internetowej National Geographic:

http://news.nationalgeographic.com/2015/03/150316-50-great-images-from-the-hubble-space-telescope/